Polski Maluch ma już 40 lat!

6 czerwca 1973 roku zmontowano w zakładach dawnej Fabryki Samochodów Małolitrażowych w Bielsku-Białej pierwsze egzemplarze Fiata 126p. Samochody te powstały z oryginalnych włoskich części, gdyż wcześniej, od 1972 roku w zakładach Fiata w Cassino, trwała seryjna produkcja.

Międzynarodowa premiera modelu 126 odbyła się w październiku 1972 roku na salonie samochodowym w Turynie, a niedługo później nowy model można było zobaczyć na warszawskim Placu Defilad.

22 lipca 1973 roku, w ówczesne Święto Odrodzenia Polski, uruchomiono seryjną produkcję Fiata 126p w zakładzie dawnej FSM w Bielsku-Białej. Nieco późnie, bo we wrześniu 1975 roku produkcję rozpoczęto w zakładzie w Tychach.

Przez wiele lat Fiat 126p był najczęściej spotykanym samochodem na polskich drogach. Wszystko rozpoczęło się od kontraktu „O współpracy przemysłowej i licencyjnej na samochód małolitrażowy 126" podpisanego z Fiatem 29 października 1971 roku.

Zgodnie z zapisami w kontrakcie, Fiat 126p to samochód z tylnym napędem, 2-cylindrowym silnikiem o pojemności 594 ccm, maksymalnej mocy 23 KM, samonośnym, czteroosobowym i dwudrzwiowym nadwoziem typu Berlina. Samochód wielokrotnie miał się w późniejszych latach zmieniać, lecz jego sylwetka pozostała do końca jednym z najbardziej charakterystycznych elementów polskiego krajobrazu.

Zawarty kontrakt uruchomił w Polsce całą lawinę przedsięwzięć, w które zaangażowano bez mała wszystkie urzędy centralne i ministerstwa. Wraz z zakupem licencji na produkcję nowego samochodu - kooperanci dawnej FSM otrzymali także "know-how" na produkcję detali z materiałów do licencyjnego samochodu, których dotychczas nie produkowało się w Polsce. W ten sposób także polska gospodarka otrzymała dostęp do nowoczesnej na ówczesne czasy technologii wytwarzania; zwłaszcza dotyczyło to przemysłu metalurgicznego, chemicznego i elektrotechnicznego.

Co było bardzo istotne w kontrakcie z Fiatem - zakup licencji został spłacony m.in. produkowanymi w dawnej FSM silnikami i skrzyniami biegów do Fiata 126, które dostarczano do Włoch zarówno na pierwszy montaż, jak i na części zamienne.

Pierwsza cena Fiata 126p została ustalona na poziomie ówczesnych 69 tysięcy złotych, co równało się wtedy mniej więcej 20 średnim pensjom. Na giełdach płacono za niego.... 110 tysięcy złotych. Wg opublikowanego w 1976 roku rankingu w niemieckiej gazecie Auto Motor und Sport (RFN) - Fiat 126 był wówczas najtańszym w zakupie i eksploatacji samochodem w Europie w klasie aut małych.

Nasz Maluch, obiekt wielu złośliwych żartów i gorących pragnień, był produkowany w Polsce ponad 25 lat (we Włoszech zakończono jego produkcję w 1980 roku).

22 września 2000 roku, dokładnie w samo południe, z linii produkcyjnej bielskiego zakładu Fiat Auto Poland zjechał ostatni Fiat 126 Maluch z limitowanej serii 1 000 sztuk o nazwie „Happy End" w kolorze żółtym. Samochód ten trafił do Muzeum Fiata w Turynie, a jeden z ostatnich egzemplarzy także do Muzeum Techniki w Warszawie.

W sumie w latach 1973-2000 w zakładach w Bielsku-Białej i Tychach wyprodukowano 3 318 674 szt. Fiatów 126. Z tego na eksport w latach 1975-1992 trafiło 897 316 tych samochodów.

We Włoszech w latach 1972-1980 wyprodukowano 1 352 912 Fiatów 126. Maluchami jeździli mieszkańcy wielu krajów, prawie na wszystkich kontynentach świata. W latach 1985-1989 wyeksportowano np. do Chin ponad 23 tysięcy Maluchów, które w wielu chińskich miastach eksploatowane były jako..... taksówki. Tylko w samym mieście Wengzhou było 5 tysięcy takich taksówek. Ale to nie koniec zamorskich "wojaży" - w 1988 roku Maluchy popłynęły na podbój Australii i na Kubę (14 tysięcy).

Konstruktorzy dawnego OBR SM FSM wprowadzili także zmiany konstrukcyjne w Fiacie 126p, które pozwoliły wielu polskim kierowcom rajdowym startować w imprezach krajowych (rangi mistrzostw polski) i zagranicznych m.in (Akropol w Grecji, Złote Piaski w Bułgarii).

Fabryczny team tworzyły wówczas dwie załogi: Andrzej Lubiak najpierw z Markiem Szczepaniakiem, a następnie z Maciejem Wisławskim oraz Wiesław Cygan z Jackiem Jurzakiem. W dawnym zespole fabrycznym startowali też Janusz Szerla z Krzysztofem Janarkiem, a także Robert Kępa z Adamem Mazurkiem. Zawodnicy jeżdżący sportowymi małymi Fiatami 126p byli mile zaskoczeni, że samochody te sprawowały się nadzwyczaj dobrze. Niezawodność tę potwierdził też Sobiesław Zasada z Longinem Bielakiem, którzy w 1975 roku testowali go zimą na trasie dojazdowej Warszawa-Monaco (tzw. odcinek dojazdowy Rajdu Monte Carlo).

I tak, po 40 latach od początku i 13 latach po zakończeniu produkcji Fiata 126 p, Maluchy stają się, tak jak przed laty, obiektami pożądania pasjonatów klasyki, kolekcjonerów i... zainteresowania mediów, o czym świadczy chociażby ostatnia historia z odnalezionym fabrycznie nowym Maluchem z 1979 r.